Trong phiên thảo luận buổi chiều, bên cạnh sự tham gia của các Đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính và Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có một số giải trình thêm về các ý kiến của Đại biểu phát biểu trong buổi sáng. Tại phiên thảo luận này, các Đại biểu trên cả nước đã bày tỏ nhiều ý kiến và quan điểm về thực trạng kinh tế xã hội của nước ta trong năm 2014 và nhiệm vụ 2015. Trong đó, nổi bật nhất vẫn là các vấn đề về tái cơ cấu nền kinh tế, nợ công và nợ xấu …

Báo cáo với Quốc hội xung quanh vấn đề chuyển đổi cây trồng trên diện tích đất trồng lúa, trong đó có cây thanh long theo ý kiến của đại biểu Quốc hội Đỗ Ngọc Niễn tỉnh Bình Thuận, Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang cho biết:

“Trước hết là về chủ trương của Trung ương và Quốc hội đối với quy hoạch sử dụng đất trồng lúa. Như các vị biết, theo Nghị quyết 17/2011/QHK13, đến năm 2020 phải giữ được 3,8 triệu ha đất trồng lúa để đảm bảo an ninh lương thực của quốc gia. Thực hiện chủ trương của Trung ương và Quốc hội, Chính phủ đã ban hành Nghị định 42 về quản lý, sử dụng đất trồng lúa và quá trình thực hiện Nghị định 42 trong hai năm vừa qua thực hiện Nghị định 42 đạt kết quả tốt, đến năm 2013 diện tích đất trồng lúa của cả nước còn 4,07 triệu ha, tức là trên 3,8 triệu ha. Thực hiện  chủ trương của Trung ương về tái cơ cấu nền kinh tế, trong đó có tái cơ cấu sản xuất ngành nông nghiệp,

Ngày 10-6-2013, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định 899/QĐ-TTg phê duyệt Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Theo đó có chủ trương chuyển một phần diện tích trồng lúa hiệu quả thấp sang trồng cây ngắn ngày và nuôi trồng thủy sản có hiệu quả cao hơn trồng lúa. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã lập quy hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất trồng lúa giai đoạn 2014 đến 2020. Quy hoạch này được Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn phê duyệt tại Quyết định 3367/QĐ-BNN, ngày 31/7/2014. Theo đó, năm 2014-2015 chuyển đổi khoảng 260.000 ha diện tích đất trồng lúa sang trồng các cây ngắn ngày khác và nuôi trồng thủy sản; giai đoạn 2016-2020 chuyển đổi tiếp 500.000ha đất trồng lúa nữa. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ra Thông tư hướng dẫn việc này. Ý thứ nhất tôi xin báo cáo về chủ trương chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Bộ Tài nguyên và Môi trường ủng hộ chủ trương chuyển đổi diện tích đất trồng lúa hiệu quả thấp sang trồng cây ngắn ngày khác và nuôi trồng thủy sản, trong đó cây thanh long như đại biểu đã nêu.

Về ý kiến đại biểu liên quan đến Thông tư 28. Thông tư 28 quy định về thống kê, kiểm kê đất đai, lập bản đồ hiện trạng sử dụng đất, trong thông tư có quy định cây thanh long nằm trong danh mục cây trồng lâu năm, được xếp vào thống kê sử dụng đất trồng cây lâu năm. Với phân loại như trên, theo Điều 57 Luật Đất đai năm 2013 khi trồng thanh long trên đất lúa phải thực hiện chuyển mục đích sử dụng đất. Việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất này của hộ gia đình do Ủy ban nhân dân huyện cho phép. Nếu như tổ chức do Ủy ban nhân dân tỉnh cho phép, trong Điều 59 Luật Đất đai quy định như vậy, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ nghiên cứu ý kiến của đại biểu Niễn và có thể xem xét về quy định trong thông tư 28 của Bộ thì chúng tôi sẽ xem xét và có thể điều chỉnh theo hướng là đưa cây thanh long ra khỏi danh mục cây lâu năm. Vì thực tế cây thanh long là một cây dài ngày nhưng là một cây cấy trồng, khi cần trả lại đất trồng lúa thì việc phá dỡ cây này để chuyển sang đất lúa thì không phức tạp như đối với các cây lâu năm khác.

Đề nghị các địa phương để chủ trương chuyển đổi thành công cần phải:

Làm rõ nhận thức về chủ trương này. Đó là chuyển một diện tích trồng lúa sang trồng cây hàng năm, chứ không phải bất kỳ cây trồng nào. Riêng nuôi trồng thủy sản, thì nuôi trồng trên diện tích mặt ruộng mà không đào ruộng thành ao, làm thay đổi diện mạo của đất. Đề nghị việc này cần phải làm rõ với các hộ gia đình, cũng như các tổ chức.

Ý thứ 2: cần triển khai đồng bộ các giải pháp về việc lập quy hoạch, đã xây dựng kế hoạch hàng năm trên đất lúa.

Ý thứ 3: tổng kết các mô hình cây trồng khác canh tác trên đất lúa có hiệu quả cao.

Ý thứ 4: cần đẩy mạnh công tác đồn điền, đổi thửa, hình thành vùng sản xuất tập trung và có quy mô nhất định.

Ý thứ 5: cần phải cơ cấu lại hệ thống sản xuất, thu mua, chế biến, đặc biệt là tìm kiếm thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Cũng có nhiều ý kiến cho rằng là thanh long hiện nay với một sản lượng nhỏ như vậy có thể có thị trường, nhưng nếu chúng ta mở rộng ra nữa thì vấn đề thị trường như thế nào? Chúng tôi cho rằng, vấn đề thị trường cũng hết sức quan trọng. Nếu chúng ta mở rộng diện tích theo hướng chuyển đổi sẽ liên quan rất chặt chẽ thị trường tiêu thụ sản phẩm. Báo cáo Quốc hội ý kiến của Đại biểu Niễn chúng tôi có một số ý như vậy. Xin cảm ơn”.